به نام خدا. سلام. معمولا" ایرانیان هنگامهی نوشدن سال، به قرآن پناه
میبرند و لای کتاب را باز میکنند که ببینند چه آیهای در پایانِ سال
گذشته و آغازِ سال آینده به روی او گشوده میشود. من هم یکی از همین
ایرانیان. لای قرآن را باز کرده، دیدم چه آیهی شگفتیسازی آمده است.
دستورالعملی که خدا مستقیم به پیامبر اکرم ص صادر نموده و در جان مؤمنان و
باورمندان سپرده. عنی آیهی ۱۹۹ اعراف:
«خُذ العفوَ و امُر بِالعُرفِ و اَعْرِض عَن الجاهلینَ» یعنی:
ندیدهانگاری پیشه کن و به نیکی وادار کن و از مردم نادان روی بگردان."
ترجمهی مرحوم آیتالله موسوی همدانی مترجم المیزان.
در "تفسیر عاملی"
از فخر رازی، نقلی انجام شده که در تفسیر این آیه آورده که امام جعفر صادق
ع فرموده: "براى تربیت و اخلاق، این آیه در قرآن نظیر ندارد." روی همین
اساس بنده سعی کردهام به تفاسیر رجوع کنم و آموزههای نوین آیه را بکاوم.
دستآورد و حاصلش مفصل در آمد اما عصارهاش را بر اهل بینش و منش عرضه
میدارم، باشد بر قلب ما آثار آن وارد شود.
بر اساس تفسیر مرحوم علامه طباطبایی طبق این آیه همواره باید "ملازمِ
عفو" بود و آن را ترک نکرد، لذا به پیامبر ص امر میکند که بدیهای اشخاصی
را که به او بدی میکنند، نادیده گرفته و از آنها در گذرَد "و بهتحقیق
(=مسلما") پیامبر ص این دعوت را اجابت نمود و از هیچ یک از کسانی که نسبت
به شخص او بدی کردند، انتقامِ شخصی نگرفت."
لفظ عفو را برخی مفسرین به معنای "مغفرت" (=پوشاندن و آمرزیدن گناه)
میگیرند، اما از نظر امام صادق ع عفو درین آیه به معنای "حد وسط" است.
مرحوم علامه هم، این تفسیر را با مضمون آیهی شریفه، "سازگارتر" و از نظر
معنا نیز، "جامعتر" میداند. آنگاه است که آیه به پیامبر ص میفرماید:
مردم را به عُرف فرمان بده. علامه طباطبایی از عُرف تعریفی زیبا ارائه
میدهد که خیلی دلنشین و عقلپذیر است. او عُرف را "سُنن و روشهای
پسندیدهای" میداند که "عقلای یک جامعه" آن را بشناسند و تأیید کنند، در
برابرِ مفهوم منکر که "اعمال ناپسند و غیرمرسوم" است که به قول ایشان "عقل
اجتماعی آنها را انکار میکند." برخی مفسرین هم عُرف را فضیلتى میدانند که
عقل آن را بپسندد.
آیه در آخر میفرماید: از نادانان روی بگردان. در حقیقت این دستور
دیگریست در رعایت و اجرای "مراعات و مدارای با مردم" زیرا علامه آن را
"نزدیکترین راه برای خنثیکردن نتایج نادانیِ مردم و کاستن فسادِ کردار
آنها" تلقی و تفسیر میکند. حکمتش هم در منظر وی این است که "انتقامجوئی و
تلافیکردن"، بدتر و بیشتر "نادانان را به کجروی و گمراهی" هول میدهد.
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در صفحهی ۱۲۴ جلد دوم برگزیدهی تفسیر نمونه
معتقد است که این آیه "شرایط تبلیغ و رهبرى و پیشوایى مردم را به طرز
بسیار جالب و فشرده بیان مىکند." ایشان نکات مهمی برای بخش سوم این آیه
بیان میدارد که دقت در آن مفید و موجب خردمندی بیشتر میشود. ایشان
میفرماید:
"رهبران و مبلّغان در مسیر خود با افراد متعصّب، لجوج، جاهل
و بىخبر، و افرادى که سطح فکر و اخلاق آنها بسیار پایین است، روبرو
مىشوند، از آنها دشنام مىشنوند، هدف تهمتشان قرار مىگیرند، سنگ در
راهشان مىافکنند. راه پیروزى بر این مشکل، گلاویزشدن با جاهلان نیست،
بلکه بهترین راه، تحمل و حوصله، نادیدهگرفتن و نشنیدهگرفتن این گونه
کارهاست، و تجربه نشان مىدهد براى بیدارساختن جاهلان و خاموشکردن آتش
خشم و حسد و تعصبشان، این بهترین راه است."
در "تفسیر اِثناعشَری"
اثر حسین شاهعبدالعظیمی (از عالمان شیعه در قرن ۱۴ هجری قمری) ذیل همین
آیه صفات هجدهگانهای نام میبرَد که "بهترین ملکات نفسانیهی راسخه"
انسان است که در زیر برخواهم شمرد:
عاقل، فهیم، فقیه، حلیم، مدارا، صبور، صدوق، وفى،
پرهیزگارى، قناعت، شکر، حیا، سخاوت، قوّت قلب، غیرت دینی، نیکوکارى، صدق
سخن، اداى امانت.
و در عیون اخبارالرضا ع آمده است که حضرت امام رضا ع در مورد این آیه
فرمودند: بهتحقیق خدا امر فرمود پیغمبر خود را به مُداراتِ مردم.
حاشیه در کنار متن: رهبر معظم در پیام نوروزی دو عبارت قشنگ ادا کردند.
یکی شادی "نوروزی" یعنی نو شدنِ روز. دیگری شادی "نو روزی". یعنی نوین شدن
رِزق و روزی. خدایا یعنی میشود شعار امسالِ رهبری معظم بگیرد و مردم تورّم
را در حال کاستن ببینند و تولید را در حال افزودن. بگذرم. نوروزی و نو
روزی را برای همهی جهانیان شرافتمند و ایرانیان عزتمند و تمام اعضای
خردمند این صحن آرزومندم.
| ۱ فروردین ۱۴۰۲ |
ابراهیم طالبی دارابی دامنه
حکومت چقدر بهاء و قیمت دارد؟!
به نام خدا. سلام. رهبری معظم
در مشهد مقدس رواق امام خمینی رحمت اللهی حرم پاک رضویِ حضرت امام رئوف
رضای عالم آل محمد صلوات الله علیه و اله و سلّم، از تحول به عنوان نیاز
اساسی کشور پرده برداشته و آن را به معنای «تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف و
معیوب» دانستند، که پیش نیاز آن «شناسایی» است و سپس تقویت قوت و رفع
عیوب. اگر اشتباه نکنم فرمودند نظام قادر به رفع عیوب است. خواستم از همین
فراز از جملات مهم و درخشان ایشان، گریزی به علت ایجاد حکومت بزنم و بهاء و
قیمت آن را اعلام کنم.